اثر مقادیر مختلف سلنیوم بر عملکرد و برخی فراسنجه های خونی در بزغاله های پرواری

سابقه و هدف: سلنیوم یک عنصر کم‌مصرف ضروری در تغذیه دام بوده که تأمین کافی آن به‌منظور دستیابی به عملکرد بهینه رشد و سلامت، ضروری می‌باشد. همچنین نقش مهمی را در تولید و فعالیت هورمون‌های تیروئیدی و آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز ایفا می‌نماید. اگرچه کمبود سلنیوم در همه گونه‌های حیوانی اتفاق می‌افتد ولی نشخوارکنندگان و بخصوص نشخوارکنندگان کوچک مانند گوسفند و بز به این بیماری مستعد‌تر هستند. این کمبود علاوه بر تخریب در ماهیچه‌های اسکلتی و قلبی در بره و بزغاله، می‌تواند با آسیب به بافت کبد همراه شود که نتیجه آن افزایش غلظت آنزیم‌هایی مانند کراتنین فسفوکیناز و آسپارتات آمینو ترانسفراز، آلانین آمینو ترانسفراز در پلاسما است. هدف از این پژوهش بررسی اثر سطوح مختلف مکمل سلنیوم برعملکرد و برخی فراسنجه‌های خونی بزهای نر در حال رشد بود. مواد و روش‌ها: این آزمایش به مدت 60 روز با تعداد 18 رأس بز نر در حال رشد 5-4 ماهه با میانگین وزنی 02/5±25/22 کیلوگرم در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تیمار و 6 تکرار انجام شد. تیمارها شامل: 1) گروه شاهد (دریافت‌کننده جیره پایه بدون مکمل، حاوی مقدار 05/0 میلی‌گرم در کیلوگرم سلنیوم)؛ 2 و 3) جیره پایه به همراه مقدار 15/0 و 30/0 میلی‌گرم سلنیوم در هر کیلوگرم ماده خشک خوراک به شکل سلنیت سدیم بودند. بزها در روزهای صفر، 15، 30، 45 و 60 آزمایش توزین شده و خوراک مصرفی برای هر حیوان به صورت روزانه اندازه‌گیری شد. خون‌گیری در روزهای 30 و 60 انجام و غلظت عناصر کلسیم، فسفر، روی، مس و آهن، فعالیت آنزیم‌های آسپارتات آمینو‌ترانسفراز، آلکالین فسفاتاز، آلانین آمینو ترانسفراز، کراتین فسفوکیناز، غلظت هورمون‌های تری‌یدوتیرونین و تترایدوتیرونین سرم یا پلاسما و فعالیت آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز خون تعیین شدند. یافته‌ها: بر اساس نتایج این پژوهش میانگین خوراک مصرفی روزانه و میانگین وزن بدن بین تیمارها اختلاف معنی‌داری نداشت. اما میانگین افزایش وزن روزانه در تیمار دریافت‌کننده 30/0 میلی‌گرم سلنیوم در هر کیلوگرم ماده خشک (57/160) گرم در روز بود و به‌طور معنی‌داری نسبت به گروه شاهد (56/147) بالاتر بود (05/0>P). ضریب تبدیل غذایی نیز در تیمارهای دریافت‌کننده 15/0 میلی‌گرم سلنیوم در هر کیلوگرم ماده خشک (38/7) و 30/0 میلی‌گرم سلنیوم در هر کیلوگرم ماده خشک (19/7) بود که به‌طور معنی‌داری نسبت به گروه شاهد (00/8) بهبود یافت (05/0PP). فعالیت گلوتاتیون پراکسیداز خون کامل در تیمارهای دریافت‌کننده 15/0 میلی‌گرم سلنیوم در هر کیلوگرم ماده خشک (89/171) و 30/0 میلی‌گرم سلنیوم در هر کیلوگرم ماده خشک (79/199) نسبت به گروه شاهد (04/96) به‌طور معنی‌داری با افزایش همراه شد. نتیجه‌گیری: به طور کلی سطوح 15/0 و 30/0 میلی‌گرم سلنیوم در هر کیلوگرم ماده خشک سلنیوم، باعث بهبود میانگین افزایش وزن روزانه، ضریب تبدیل غذایی، متابولیسم هورمون‌های تیروئیدی و فعالیت آنزیم گلوتاتیون پراکسیداز در بزغاله‌های پرواری شد.